نظارت آراستگی محیط کار 5S

نظام آراستگی محیط کار

5S

مبانی5S:

① شكل‌گيري 5S

سيستمي تحت عنوان S5، براي اولين بار بعد از جنگ جهاني دوم، در ژاپن شكل گرفت. ولي ايده اوليه اين سيستم، ژاپني نیست. ژاپني‌ها با الگو‌برداري از برخي صنايع آمريكايي و اروپايي و پس از توسعه و سيستماتيك نمودن آن، اين سيستم را ارائه نمودند.

الگوهاي اوليه‌اي كه مورد استفاده ژاپني‌ها قرار گرفت شامل سه دسته از صنايع آمريكايي و اروپايي است. دسته اول صنايعي هستند كه رعايت بهداشت، تميزي و نظم از زيرساختهاي اساسي آن است، مانند صنايع بهداشتي و دارويي يا صنايع ميكروالكترونيك كه عموماً نيازمند محيطي تحت عنوان اتاق تميز يا «Clean Room» هستند.

دسته دوم، سازمان‌هاي خدماتي مانند هتل‌ها، سوپر ماركت‌ها، كتابخانه‌ها و مراكز تفريحي را در بر مي‌گيرد. در اين سازمان‌ها، مشتري با محيط سازمان تماس مستقيم و نزديك دارد. حساسيت بالاي مشتريان اينگونه از سازمان‌ها به تميزي، نظم و سرعت پاسخگويي به خواسته‌هايشان، موجب مي‌شود كه اين سازمان‌ها براي بقا و رقابت ناچار باشند كه اصول خاصي را رعايت نمايند.

به‌طور كلي در آمريكا رعايت اينگونه از اصول (چه اجبار قانوني باشد و چه الزام عرفي و صنفي) در زمينه‌هايي كه مرتبط با بهداشت و سلامتي انسان‌ها است، خانه‌داری خوب یا Good House Keeping نامیده می‌شود.

دسته سوم، شامل سازمان‌هاي پيشرويي مي‌باشند كه به اهميت مباحثي مانند انسان – ماشين، انسان –كاروانسان–محيط توجه خاصي نموده و تلاش نموده‌اند كه ارتباطي منطقي و سالم بين «انسان – ماشين- كار» پديد آورند.

② تعريف 5S

– تعريف كوتاه 5S

5S سيستمي براي بهينه‌سازي و آراستگي در محيط كار مي باشد.

– تعريف كامل5S

5S فني است كه به منظور برقراري و حفظ فضاي كيفيتي در يك سازمان به‌كار گرفته مي‌شود و وجه تهيه آن پنج كلمه ژاپني:

seiri، seiton، seiso، seiketsu و shitsuke است. معادل مفهومي انگليسي، مفهومي –شكلي انگليسي و معادل فارسي S5 ژاپني در جدول زير بيان شده‌است:

ابعاد پنجگانه5S عبارتند از:

1. تفتيك و تعمیر (seiri): جدا كردن اقلام، اوراق و اطلاعات لازم و كاربردي از غير آن و دور نمودن غيرلازم‌ها و غيركاربردي‌ها از محيط كار و همچنين تعمير، تعويض ياتصحيح معايب و نواقص است.

2. ترتيب و تنظيم (seiton): مرتب كردن اقلام، اوراق واطلاعات و تعيين جاي مناسب براي آنان، به نحوي كه با سرعت و سهولت قابل دسترس باشند.

3. تميزي (seiso): پيشگيري از كثيفي و پاكيزه نگه‌داشتن محيط، اموال و افراد و حذف يا كنترل آلاينده‌ها.

4. تداوم و ايمني (seiketu): تداوم، استانداردسازي و حفظ وضع مطلوب ناشي از اجراي تفتيك، ترتيب و تميزي در رعايت ايمني در كار است.

5. تعليم و انضباط (shitake): آموزش كاربردي مفاهيم S5 به تمامي كاركنان، جلب مشاركت عمومي و تدوين، ابلاغ و اجراي مقررات سازمان است.

③ اهداف اجراي 5S

هدف اصلي 5S

بهسازي فرآيند هاي سازمان و حذف اتلاف.

اهداف تفصيلي 5S
برقراري ايمني
رسيدن به كارآيي
ارتقای كيفيت
حذف ضايعات
كاهش خرابي تجهيزات
افزايش بهره‌وري
ارتقای روحيه كاركنان
جلب نظر مشتري

④ مزاياي پياده سازي 5S

1. ايجاد يك نظم فراگير
2. زمينه‌سازي برقراري انضباط سازماني
3. كاهش ابهام در كار
4. زيبا‌سازي محيط كار
5. بهداشتي شدن محيط كار و رفع آلودگي‌هاي آن
6. ايمن شدن محيط كار و كاهش حوادث وبيماري‌هاي كاري
7. آسان شدن و كم‌زحمت شدن انجام كار
8. دسترسي آسان‌تر وراحت‌تر به اسناد، قطعات، ابزارها و ساير لوازم مورد نياز و جلوگيري از گم شدن آن‌ها
9. كاهش اشتباهات و دوباره‌كاري‌ها
10. افزايش روحيه كاركنان
11. بهبود روابط كاركنان
12. كاهش خستگي و آزردگي رواني ناشي از كار
13. فراهم شدن شرايط لذت بردن از كار
14. كاهش خرابي ماشين آلات
15. تثبيت و بهبود كيفيت
16. افزايش راندمان و كار آرايي
17. كاهش هزينه
18. كاهش زمان انجام كارها